De Logische Niveaus

De theorie van de Logische Niveaus van leren (ook wel de Logische Niveaus van verandering en/of de Logische Niveaus van denken) is ontwikkeld door Bateson en Dilts. De theorie gaat ervan uit dat er 6 logische niveaus zijn, waarin we leren (veranderen) en functioneren.

De logische niveaus zijn een krachtige manier om over een verandering na  te denken door ze te beschouwen als een model dat informatie van verschillende categorieën omvat. De logische niveaus zijn niet hiërarchisch, maar alle niveaus zijn aan elkaar zijn gekoppeld. De visuele weergave als een hiërarchisch model maakt het wel mogelijk er makkelijker over te praten.

Veranderingen op een laag niveau zijn over het algemeen makkelijker door te voeren dan veranderingen op een hoger niveau. Veranderingen op een hoger niveau werken altijd door op een lager niveau/onderliggend niveau! Omgekeerd is de verandering onwaarschijnlijk.

Voorbeeld
Voor een organisatie is het makkelijker een evaluatie op het gebouw (de omgeving) uit te voeren, dan een meting uit te voeren naar de realisatie van de waarden van het bedrijf (overtuigingen). Of een onderzoek te doen naar het imago (identiteit) van het bedrijf in de markt.

Elk niveau heeft invloed op de aangrenzende niveaus.

De logische niveaus kunnen een facilitator helpen het doel van de opdrachtgever beter te achterhalen. Door op het laagste niveau met vragen te beginnen en langzaamaan vragen te gaan stellen op een hoger niveau achterhaal je op die manier wat de werkelijke drijfveer van de opdrachtgever is. Stel vragen die beginnen met: wie, wat, wanneer, waar, waartoe en hoe. Vermijd hierbij vragen die beginnen met waarom. Op de eerste plaats is het voor de andere een moeilijke vraag, want hij zit op overtuigingsniveau. Op de tweede plaats kan de ander zich door de vraag aangevallen voelen.

Let bij de uitspraak  van de ander op waarop hij de klemtoon legt, want hierdoor kan de uitspraak op een ander logisch niveau betrekking hebben.

Voorbeeld (uit NLP voor Dummies):
Ik  kan dat hier niet doen: uitspraak op identiteitsniveau
Ik  kan dat hier niet doen: uitspraak op overtuigingsniveau
Ik  kan dat hier niet doen: uitspraak op vermogensniveau
Ik  kan dat hier niet doen: uitspraak op gedragsniveau
Ik  kan dat hier niet doen: uitspraak op omgevingsniveau

Het vaststellen van het juiste logische waarop het probleem / de vraag van de opdrachtgever zich bevindt, hoeft niet altijd belangrijk te zijn. Maar het kan soms tot een onverwachte resultaten leiden. Hierbij moet je je realiseren dat het logische niveau waarop het probleem / de vraag zich bevindt bepalend is voor de aanpak die je als facilitator in de workshop gaat hanteren.

Meer lezen

In de Coachingskalender van 2023 heeft van 22 t/m 31 mei een mini-cursus over de Logsiche Niveaus gestaan. Deze bijdrages zijn geschreven door Theo Hoogink en Henri Haarmans.
Je kunt deze bijdrages hier lezen en downloaden.

Meer leren en oefenen

Samen met het Metamodel vormen de Logische Niveaus een heel handig hulpmiddel om de vraag achter de vraag van de opdrachtgever te achterhalen en daardoor een beter ontwerp voor je bijeenkomst te maken. In de training ‘De Magie van Effectieve Vragen Stellen‘ trainen we je in deze modellen.